Nergens in Nederland is een architect zo bepalend geweest voor het stadsbeeld als in Hilversum. 

Maar hoe komt dat? Waarom werd juist Willem Dudok, een man die zijn carrière in het leger begon, de persoon die in Hilversum zoveel vrijheid kreeg om Hilversum zijn gezicht te geven?

Dudok begint zijn carrière niet als architect, maar in het leger waar hij bij de genie terecht komt. Als militair krijgt hij een technische opleiding, waarbij hij de nodige bouwkundige kennis opdoet. Hij ontwerpt onder andere verschillende forten en een tehuis voor militairen voor hij zijn loopbaan in 1913 voortzet als ingenieur bij publieke werken in Leiden.

In 1914 overlijdt Piet Andriessen, gemeentearchitect van Hilversum en komt deze functie vrij. Dudok is één van de kandidaten die op de vacature reageert en is uiteindelijk ook degene die gekozen wordt om de functie te vervullen: “Het was een hele gewone sollicitatie procedure”, vertelt Joke Reichardt, freelance onderzoeker en rondleider bij het Dudok Architectuur Centrum (DAC). “Uiteindelijk werd Dudok van alle kandidaten het meest geschikt geacht. Zijn sollicitatiebrief kun je terugvinden in het streekarchief.”

Villa’s en landgoederen

In de 19e eeuw is Hilversum nog een boerendorp met zo’n 3000 inwoners. Maar Amsterdam is dichtbij en rijke Amsterdammers zien in Hilversum een mooie plek om zomerhuizen met grote landgoederen te bouwen: “Zij verbleven met het hele gezin een paar maanden in hun buitenhuizen, want Amsterdam was vies en stonk in de zomer. Na de zomer gingen ze terug naar Amsterdam, omdat er geld verdiend moest worden”, vertelt Reichardt.

Twee opdrachten

Dudok begint in 1915 als Directeur Publieke Werken in Hilversum en komt dus precies op het goede moment binnen. Bij zijn aanstelling krijgt hij twee opdrachten mee: het bouwen van een nieuw raadhuis en het maken van een stedelijk uitbreidingsplan. Het raadhuis (het gebouw waar nu Museum Hilversum zit) is veel te klein voor een stad in ontwikkeling, dus moet er een nieuw komen. Dat wordt het wereldberoemde raadhuis dat de gemeente nog steeds in gebruik heeft. Dudok krijgt veel vrijheid en kan in Hilversum zijn stijl en visie volledig ontwikkelen. Naast het raadhuis ontwerpt hij onder andere 17 scholen, 25 woningbouwprojecten, twee begraafplaatsen en twee badhuizen in Hilversum.

“Hij zag zichzelf als dirigent van het orkest en de stad was het totale orkest. De verschillende instrumenten waren de wijken en/of huizen. Alles had een functie in het geheel.” - Joke Reichardt