De wetgeving over seksueel grensoverschrijdend gedrag moet volgens minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid meer bij de tijd worden gebracht. Seksuele en seksueel getinte misdrijven kennen tegenwoordig vele verschijningsvormen en komen zowel offline als online voor. In een voorontwerp voor een wetsvoorstel dat vandaag in consultatie gaat, worden de strafbaarstellingen van seksuele misdrijven aangescherpt en uitgebreid om slachtoffers beter te beschermen.

Slachtoffers van seksueel overschrijdend gedrag kunnen straks in meer situaties aangifte doen. Politie en openbaar ministerie krijgen met het wetsvoorstel ruimere mogelijkheden om op te treden. ,,Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt te veel voor en heeft vaak indringende en langdurige gevolgen. Mensen voelen zich onveilig, gekwetst of vernederd. Seks moet vrijwillig en gelijkwaardig zijn; dat is de sociale norm’’, aldus minister Grapperhaus. Het gaat om gedrag dat in de samenleving sterker wordt afgekeurd dan voorheen en dat als schadelijk en strafwaardig wordt ervaren. Daarom moet volgens de minister duidelijker worden gemaakt wat wel en niet kan.

Online en offline

Door toename van het gebruik van internet, sociale media en smartphones is er meer online seksueel contact. Dit maakt het mogelijk seksuele misdrijven ook op afstand te plegen. Uitgangspunt in de nieuwe wet is dat seksuele grensoverschrijding online even strafwaardig is als offline.

Vooral kinderen zijn kwetsbaar voor online seksueel misbruik. Zij beschikken op steeds jongere leeftijd over een smartphone en zijn makkelijker bereikbaar voor mensen die kwaad willen. Grapperhaus wil kinderen beter beschermen tegen seksueel misbruik. Nieuw is dat sexchatting expliciet strafbaar wordt gesteld. Als stelselmatig op seksuele wijze met kinderen wordt gecommuniceerd door volwassenen is dat schadelijk voor hun ontwikkeling. Op sexchatting komt een gevangenisstraf van maximaal twee jaar te staan.

Bij de tijd brengen betekent ook rekening houden met bestaande opvattingen over normaal seksueel gedrag van jongeren. Daarom regelt de nieuwe wet dat sexting - de uitwisseling van zelfgemaakt seksueel beeldmateriaal onder jongeren - niet strafbaar is in een gelijkwaardige situatie tussen leeftijdsgenoten en als het beeldmateriaal uitsluitend bestemd is voor privégebruik.

Sexting wordt tegenwoordig gezien als experimenteergedrag dat ook onderdeel kan zijn van de seksuele ontwikkeling van jongeren. Nu valt het nog onder de strafbepaling van kinderpornografie. Verder is in het voorontwerp opgenomen dat normaal, gelijkwaardig, seksueel verkeer tussen jongeren van twaalf tot zestien jaar niet strafbaar is.

Onvrijwillige seks

Een belangrijke uitbreiding is de strafbaarstelling van seks tegen de wil. Straks ben je strafbaar als je weet, of op grond van de feiten en omstandigheden behoort te weten, dat de seksuele handelingen tegen de wil van de ander zijn. Als iemand duidelijk ‘nee’ zegt of afhoudende gebaren maakt, weet je dat het tegen de wil is. Een ‘nee’ is een ‘nee’. Geen ‘nee’, betekent niet zomaar ‘ja’. Als de ander zich niet helder uitspreekt, moet je eerst nagaan of diegene wel seksueel contact wil. Doe je dat niet, dan riskeer je straf.

Verder breidt minister Grapperhaus de strafbaarstelling van verkrachting uit. Het komt voor dat een mannelijk slachtoffer door chantage wordt gedwongen tot seksuele penetratie van het lichaam van de dader. Dat wordt nu nog gezien als aanranding, maar valt straks onder verkrachting. Hiermee kan op gelijke wijze recht worden gedaan aan mannelijke en vrouwelijke slachtoffers van seksueel geweld. Onder de nieuwe strafbaarstelling valt ook de dader die het slachtoffer dwingt het eigen lichaam of van een derde seksueel binnen te dringen.

Seksuele intimidatie

Ook wordt seksuele intimidatie strafbaar. Door seksueel intimiderend gedrag voelen veel mensen zich onveilig. Zo kan het voorkomen dat een vrouw bepaalde straten ontwijkt, of zich anders gaat kleden, alleen maar om te voorkomen dat zij seksuele toespelingen te horen krijgt op straat of dat ze onverhoeds of ongewenst seksueel wordt aangeraakt. Online komt het ook regelmatig voor, bijvoorbeeld op social media of chatsites, dat seksueel getinte opmerkingen worden gemaakt. Die hebben vaak een grote impact op het gevoel van veiligheid of waardigheid van mensen. Dit wil Grapperhaus aanpakken.

Hogere straffen

Naast nieuwe strafbaarstellingen worden ook straffen verhoogd voor een aantal seksuele misdrijven. Bijvoorbeeld seksuele handelingen met een kind jonger dan twaalf jaar. Hiervoor gaat de gevangenisstraf naar maximaal vijftien jaar. Is het kind tussen de twaalf en zestien jaar dan wordt de gevangenisstraf maximaal twaalf jaar. Ook andere kwetsbare en weerloze personen worden beter beschermd tegen seksueel misbruik. Bijvoorbeeld iemand die zich in een roes bevindt na gebruik van drugs of alcohol. In dat geval wordt de maximale gevangenisstraf ook verhoogd naar twaalf jaar.