Precies 80 jaar geleden, op 25 en 26 februari 1941, stroomden de straten van Hilversum vol met Hilversumse fabrieksarbeiders.

Van het ene op het andere moment legden ze het werk neer. Hiermee schaarden ze zich achter Amsterdamse werknemers, die even daarvoor hetzelfde hadden gedaan. Inmiddels staat dit protest bekend als de Februaristaking.

De Hilversumse herdenking is op vrijdag 26 februari in klein comité. De Februaristaking begon in Amsterdam en strekte zich van daar uit naar Hilversum, maar ook naar Utrecht, Weesp, Zaanstad en Velsen. De staking ontstond nadat honderden Joodse mannen tijdens razzia’s in Amsterdam waren opgepakt en gedeporteerd.

De staking was groot in Amsterdam, maar Hilversum deed daar zeker niet voor onder. Duizenden arbeiders deden mee aan de Februaristaking, wat grotendeels is te danken aan Gerrit Meerbeek, Anton de Heus en Ab Veltman. “Ik heb ze wel eens de dokwerkers van Hilversum genoemd”, zegt burgemeester Pieter Broertjes. Hiermee refereert hij aan het Amsterdamse standbeeld ‘De Dokwerker’, dat symbool staat voor de Februaristaking. “Gerrit Meerbeek speelde een belangrijke rol bij de staking”, vertelt Broertjes. “Hij was communist en werkte als meubelmaker bij Fokker in Amsterdam. In Amsterdam zag hij hoe ze gingen staken. Eenmaal in Hilversum heeft hij werknemers van de NSF (Nederlandse Seintoestellen Fabriek) opgeroepen om te gaan staken. Uiteindelijk zijn er nog veel meer arbeiders de straat opgegaan, waaronder werknemers van machinefabriek Ensink, verffabriek Ripolin en enkele tapijtfabrieken.”

Op die eerste stakingsdag – 25 februari 1941 – werd Gerrit Meerbeek opgepakt door de Duitsers. Zijn terdoodveroordeling werd omgezet in levenslang. Hij kwam terecht in Duitsland, waar hij in 1945 door Amerikanen werd bevrijd.
I
Burgemeester Broertjes is trots dat mensen in ‘zijn’ stad destijds in opstand kwamen. “Voor velen heeft de Februaristaking gediend als bron van inspiratie tegen ongelijkheid, willekeur en onderdrukking. Het protest moet ook heel indrukwekkend zijn geweest. De stakers – een enorme hoeveelheid mensen – verzamelden zich op 2e stakingsdag op de Groest en gingen op weg naar het Raadhuis. Hier stonden de SS’ers klaar om te schieten. Uiteindelijk zijn de stakers op tijd omgekeerd en is er geen schot gelost.”
De Februaristaking is nu precies 80 jaar geleden. “Het idee was dat we daarom een extra accent op de herdenking zouden leggen” vertelt Broertjes. “Maar vanwege corona houden we het klein. Op 26 februari leg ik een krans bij het NSF-monument in Seinhorst. Dat is online te volgen via een livestream. De dag ervoor – op donderdag – ben ik aanwezig bij de herdenking in Amsterdam, die vindt plaats bij de Dokwerker.”

Broertjes is blij dat er deze week toch aandacht is voor de staking van 80 jaar geleden, ook al is het niet met dat extra accent dat was gepland. “De Februaristaking is zo bijzonder omdat hij is gestart door fabrieksarbeiders. Ze waren kwaad vanwege de Jodenvervolging en gaven daar gezicht aan door te gaan staken. Dat was echt uniek in Europa.”
Registratie

Een samenvatting van de herdenking in Hilversum komt achteraf op www.februaristakinghilversum.nl te staan. De herdenking van de Februaristaking in Amsterdam is donderdag om 16.30 uur live te volgen via NPO 1.