Een brede groep ouders die gedupeerd is door de manier waarop de kinderopvangtoeslag is uitgevoerd, krijgt hiervoor compensatie. Het kabinet neemt het advies van de commissie Donner (de Adviescommissie Uitvoering Toeslagen) over. Op een aantal punten gaat het kabinet een stap verder om ouders tegemoet te komen. Dit gebeurt op voordracht van staatssecretaris Van Huffelen van Financiën - Toeslagen en Douane, mede namens staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.  

Ouders   

Potentieel komen ruim 20.000 ouders in aanmerking voor compensatie, reparatie of kwijtschelding. Het kabinet reserveert hiervoor 500 miljoen euro.  

Het gaat om twee groepen ouders. Als eerste de ouders die op een vergelijkbare vooringenomen wijze zijn behandeld als de ouders die betrokken zijn bij eerdere fraudeonderzoeken waarover de commissie Donner in november 2019 heeft geadviseerd. Deze groep ouders krijgen, volgens dezelfde criteria als de ouders waarover Donner heeft geadviseerd in november 2019, een compensatie. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteedt aan de schrijnende gevallen.  

En als tweede de ouders die gedupeerd zijn door de buitenproportionele hardheid van het toeslagenstelsel. Zij krijgen met terugwerkende kracht terug wat zij in het verleden (naar de inzichten van nu) disproportioneel hebben moeten terugbetalen aan toeslagen.   

De commissie Donner adviseert om voor deze tweede groep  – binnen de huidige wettelijke mogelijkheden – naar de afgelopen vijf jaar te kijken. Het kabinet verruimt deze termijn, tot de start van het huidige toeslagenstelsel in 2005. Het kabinet komt op zo kort mogelijke termijn met een wetsvoorstel om dit mogelijk te maken.  

De commissie adviseert om met terugwerkende kracht terugvorderingen van de kinderopvangtoeslag te herzien vanaf een grens van 10.000 euro teruggevorderde toeslag per jaar. Het kabinet verlaagt deze grens naar 1500 euro om zo alle kwetsbare groepen te helpen. Gedupeerde ouders worden ook op andere manieren persoonlijk ondersteund, zodat het herstel snel en zorgvuldig gebeurt.  

Ouders die betrokken waren bij de fraudeonderzoeken kunnen van het kabinet in aanvulling op de eerder toegekende compensatieregeling meer schade vergoed krijgen. Dit zijn ouders die in een bijzondere schrijnende situatie zijn gekomen, uitzonderlijk hard zijn getroffen door een oneigenlijke vorm van fraudebestrijding en waarbij ook een duidelijk causaal verband is tussen de schade en het handelen van de dienst Toeslagen.  

Staatssecretaris Van Huffelen: “Er is in de uitvoering van toeslagen veel fout gegaan en dat had nooit mogen gebeuren. Ik heb met eigen ogen gezien hoe groot de impact is op ouders. Ik bied daarom aan alle getroffen ouders mijn oprechte excuses aan. Compensatie is hier op zijn plaats. Daarnaast wil ik ook de menselijke maat in het toeslagenstelsel terugbrengen, waardoor we het vertrouwen in de overheid kunnen herstellen. We moeten weer naast de mensen staan in plaats van tegenover hen.”  

Staatssecretaris Van Ark: “Teveel ouders zijn hard getroffen door de strenge regels die tot voor kort golden bij het niet, of niet volledig, betalen van een eigen bijdrage voor de kinderopvang. Dit geldt in het bijzonder voor ouders met lagere inkomens. Dat betreur ik zeer. Ik ben als staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid verantwoordelijk voor de wet op de kinderopvang. En ik voel die verantwoordelijkheid. ik zal vanuit mijn positie alles in het werk stellen om getroffen ouders tegemoet te komen en de menselijke maat verder terug te brengen in de wet- en regelgeving over de kinderopvang.”    

Crisisorganisatie  

Deze maatregelen worden door de speciaal opgerichte crisisorganisatie uitgevoerd. Het streven is om zoveel mogelijk ouders die er recht op hebben, in 2021 hun geld uit te keren.   

Een onafhankelijke adviesraad adviseert de crisisorganisatie. Dat doen ze gevraagd en ongevraagd. Een speciaal panel, dat bestaat uit gedupeerde ouders en gedupeerde kinderen, wordt ook om advies gevraagd.  

Ouders krijgen een eigen contactpersoon bij de dienst Toeslagen. Om hun leven weer op de rit te krijgen, hebben ouders vaak andere hulp nodig, bijvoorbeeld het gebied van werk, huisvesting, gezondheid of schuldhulpverlening. Het kabinet voert gesprekken met gemeenten waar de meeste getroffen ouders wonen en met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) om ouders hiermee zo goed mogelijk te kunnen bijstaan.  

Aanpassingen toeslagenstelsel  

Het kabinet neemt het advies van de commissie Donner over om de praktische rechtsbescherming van de ouders te verbeteren. Daarnaast wordt wetgeving voorbereid om het toeslagensysteem beter en menselijker te maken. Hoge terugvorderingen gaan we zoveel mogelijk voorkomen en matigen.  

Financiële gevolgen  

Het kabinet houdt rekening met totale kosten van 500 miljoen euro. Daarvan is 110 miljoen euro voor de uitvoering. De rest van het bedrag, 390 miljoen euro is het geld waar de ouders altijd recht op hadden.