Vandaag is het de eerste werkdag van het jaar 2020 en  organiseert het Nationaal Archief traditiegetrouw openbaarheidsdag.  

Net als voorgaande jaren worden weer duizenden archiefstukken openbaar die nog niet eerder in te zien waren, of alleen onder voorwaarden.   

Wat wordt openbaar?  

De ministerraadnotulen uit het jaar 1994 komen vrij. Het kabinet houdt zich in dat jaar bezig met de situatie in Joegoslavië, die steeds uitzichtlozer wordt. Ook verschijnt een rapport over het opheffen van het Interregionaal Rechercheteam (IRT). In Rwanda vindt een grote genocide plaats. En er wordt een laatste poging gedaan om de voltrekking van de doodstraf te voorkomen, die is opgelegd in Singapore aan de Nederlander Johannes van Damme. Ook komen er talloze andere stukken vrij, bijvoorbeeld de archieven van Buitenlandse Zaken (1955-1965) met daarin stukken over de Republiek der Zuid-Molukken, over de beloften van de Nederlandse regering aan deze Republik Maluku Selatan en over de berechting van RMS’ers in Jakarta.  

Oorlogsarchieven  

Per 1 januari 2020 worden de eerste grote archieven openbaar over de Tweede Wereldoorlog, en de nasleep ervan. Het gaat onder andere om de archieven van de Commissie Opsporing Oorlogsmisdadigers (COOM), delen van het archief van het Directoraat Generaal Bijzondere Rechtspleging (DGBR), en het complete archief van het ministerie van Justitie te Londen, met daarin onder meer de interviews die bij aankomst in Londen werden gehouden met de Engelandvaarders.  

Openbaarheid in Nederland   

Ministeries en andere overheidsinstellingen dragen na twintig jaar hun archieven over aan een archiefinstelling. Het merendeel daarvan is direct door iedereen in te zien en te gebruiken. Maar als de inhoud de privacy van nog levende personen kan schaden, of wanneer het landsbelang in het geding is, wordt de openbaarheid nog enige jaren beperkt. Dit mag maximaal 75 jaar duren, maar vaak is het korter. Zo worden de notulen van de Ministerraad na 25 jaar openbaar. De termijn wordt altijd vooraf vastgesteld en vervalt op de eerste januari na het verstrijken ervan. Die dag noemen we sinds 2010 Openbaarheidsdag.