Waarschijnlijk is de moderne mens afkomstig uit het noorden van Botswana. Dat de mens zijn oorsprong in Afrika heeft was al bekend, maar nu kan voor het eerst een precieze regio worden aangewezen als plaats van herkomst van de homo sapiens. Australische en Zuid-Afrikaanse onderzoekers beschrijven de oorsprong van de mens in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. 

200.000 jaar geleden bewandelde de homo sapiens Afrika al, maar de exacte plaats van herkomst was nog onduidelijk. Fossiel bewijs duidde op Oost-Afrika, terwijl eerder genetisch bewijs het zuiden van Afrika aanduidde als de herkomst van de homo sapiens.

Onderzoekers hebben ontdekt door het DNA van de huidige bewoners van het zuiden van Afrika in kart te brengen dat de moderne mens waarschijnlijk opkwam in het park Makgadikgadi-Okavango in Noord-Botswana.

Vroeger was het park, dat tegenwoordig gekenmerkt wordt door zoutvlaktes en woestijn, de locatie van een meer dat twee keer zo groot als het hedendaagse Victoriameer was. De oppervlakte van dit meer is bijna net zo groot als Noord-Ierland.

Het eerder genoemde prehistorische meer veranderde in de loop der jaren meer in een groen gebied, waar de eerste mensen zoals wij die vandaag kennen ontstonden. Deze voorouders begonnen zich, naarmate het klimaat veranderde en de drogere gebieden rondom het meer minder leefbaar werden, zich 70.000 jaar later te verspreiden.

Zo vertrokken de eerste populaties naar het noordoosten van Afrika en daarna naar het zuidwesten, om vervolgens Afrika te verlaten en zich te verspreiden over de hele wereld.

‘Biologische batterij’ kan precieze oorsprong vaststellen

Mogelijk kan de precieze oorsprong van de homo sapiens vastgesteld worden dankzij een onderzoek naar het zogenoemde mitochondriale DNA van de huidige bewoners. Het mitochondrion is een soort microscopische ‘biologische batterij’ die zijn eigen DNA heeft en onze cellen voorziet van energie.

Onderzoek naar deze ‘energiefabrieken’ is, om de herkomst van mensen vast te stellen, de betrouwbaarste manier. Dit komt omdat hun genetische code bijna onveranderd doorgegeven wordt via de moeder. Zo dragen alle mensen in hun mitochondrion een genetisch profiel met zich mee dat in theorie teruggaat op een groep oermoeders. In de kern van onze cellen wordt het DNA echter elke keer vernieuwd wanneer het doorgegeven wordt bij de voortplanting. Dit DNA is hierdoor veel minder geschikt voor dergelijk onderzoek.

De onderzoekers hebben om de oudste mitochondriale DNA-profielen te vinden de geografische verdeling van ruim duizend verschillende DNA-profielen van de huidige bewoners van het gebied in kaart gebracht. Deze data werden gecombineerd met taalanalyses en informatie over veranderingen in het klimaat in het verleden.